இந்துசுத்தானி மொழி
இந்துசுத்தானி, வரலாற்று ரீதியாக ஹிந்தவி (Hindavi), டெஹ்லவி (Dehlavi) மற்றும் ரெக்டா (Rekhta) என்று வெவ்வேறு பெயர்களால் அறியப்படுகிறது. இந்துசுத்தானி மொழி வட இந்தியா மற்றும் பாக்கிஸ்தானின் கலப்புப் பொது மொழி ஆகும்.[9][10] இது ஒரு இந்தோ-ஆரிய மொழியாகும். இது தில்லி கரிபோலி மொழியை அடிப்படையாகக் கொண்டுள்ளது. சமசுகிருதம், பாரசீக மொழி, அரபு மொழி, சகாடை போன்ற மொழிகளிலிருந்து பெரும் அளவிலான சொற்களஞ்சியஞ்சியத்தைத் தனதாக்கிக் கொண்டுள்ளது.[11][12] அதிகாரப்பூர்வ நவீன ஹிந்தி மற்றும் உருது ஆகியவை இணைந்த ஒரு பல்மையநோக்கு மொழி இந்துசுத்தானி ஆகும்[13] இத்தகுமொழி ஹிந்துஸ்தானி என்றும், ஹிந்தி-உருது என்றும் அழைக்கப்படுகின்றது.[14]
| இந்துசுத்தானி மொழி | |
|---|---|
| இந்தி (Hindi)- உருது (Urdu) | |
| |
 இந்துசுத்தானி (Hindustani) என்ற வார்த்தை தேவநாகரி (Devanagari) மற்றும் நாஸ்டாலிக் (Nastaliq) மொழிகளில் உள்ளது | |
| நாடு(கள்) | பிஹார் (Bihar), சட்டிஸ்கர் (Chhattisgarh), தில்லி (Delhi), ஹரியானா (Haryana), ஹிமாசல பிரதேசம் (Himachal Pradesh), ஜார்கண்ட் (Jharkhand), மத்திய பிரதேசம் (Madhya Pradesh), ராஜஸ்தான் (Rajasthan), உத்தர பிரதேசம் (Uttar Pradesh), உத்தரகாண்ட் (Uttarakhand)[1] |
தாய் மொழியாகப் பேசுபவர்கள் | 329 பத்து இலட்சங்கள் (2001)[2] L2 மொழி பேசுபவர்கள்: 215 பத்து இலட்சங்கள் (1999)[2] |
இந்தோ-யூரோபியம் (Indo-European)
| |
Standard forms | தரநிலைப்படுத்தப்பட்ட ஹிந்தி
தரநிலைப்படுத்தப்பட்ட உருது
|
| பேச்சு வழக்கு | கரிபோலி (Khariboli)
உருது பேச்சுவழக்குகள்
|
| தேவநாகரி (Devanagari) இந்தி எழுத்துக்கள் நாஸ்டாலிக் (Nastaliq) எழுத்துக்கள் (உருது எழுத்துக்கள்) பிரெய்லி (ஹிந்தி பிரெய்லி மற்றும் பாகிஸ்தான் உருது பிரெய்லி) கெய்தி (வரலாற்று முறையில்) | |
கையெழுத்து வடிவம் | இந்திய கையொப்பமிடும் அமைப்பு முறை [3] |
| அலுவலக நிலை | |
அரச அலுவல் மொழி |  இந்தியா (தரநிலைப்படுத்தப்பட்ட ஹிந்தி, தரநிலைப்படுத்தப்பட்ட உருது)  பாக்கித்தான் (தரநிலைப்படுத்தப்பட்ட உருது மொழியாக)  பிஜி (பிஜி ஹிந்தி மொழியாக) |
அங்கீகரிக்கப்பட்ட சிறுபான்மை மொழி | |
| மொழிக் குறியீடுகள் | |
| ISO 639-1 | இந்தி |
| ISO 639-2 | இந்தி – இந்திவார்ப்புரு:ISO639-2 – உருது |
| ISO 639-3 | Either: இந்தி — Hindi உருது — Urdu |
| மொழிக் குறிப்பு | hind1270[6] |
 இந்துசுத்தானி (கரிபோலி-Khariboli / கௌரவி-Kauravi) மொழி தாய்மொழியாக இருக்கும் பகுதிகள் சிவப்பு நிறத்தில் குறிக்கப்பட்டுள்ளன | |
அதிகாரப்பூர்வ தரநிலை இலக்கணத்தில் இரு மொழிகளும், கிட்டத்தட்ட ஒரே மாதிரியாக இருந்தாலும், பேச்சுவழக்குப் பதிவுகளின் அடிப்படையில் பெரும்பாலும் பிரித்தறிய முடியலவில்லை.
இரண்டு மொழிகளும், இலக்கியம், கல்வி மற்றும் தொழில்நுட்ப சொற்களிலும் வேறுபடுகின்றன. உருது, பெர்சியம், சகாடை மற்றும் அரபிக் மொழிகளின் தாக்கம் ஹிந்தியில் உள்ளது. ஹிந்தி மொழியானது சமஸ்கிருத மொழியை அதிக அளவு எதிர்நோக்கியுள்ளது.[15][16] பிரித்தானிய இந்தியப் பேரரசின் பிரிப்புக்கு முன்பாக, ஹிந்துஸ்தானி, உருது, மற்றும் இந்தி ஆகிய மொழிகள் ஒரே மாதிரியான வார்த்தைகளைப் பெற்றிருந்தன. அனைத்து மொழிகளும் இணைந்து, இன்று உருது மற்றும் ஹிந்தி என்று அழைக்கப்படுகின்றன.[17] இந்துஸ்தானி என்ற வார்த்தை வட இந்தியாவிலும், பாக்கிஸ்தானிலும், பேச்சுவழக்கில் பயன்படுத்தப்படுகிறது. பாலிவுட்திரைப்படங்களின் மொழியாக உள்ளது. இந்திய துணைக் கண்டத்திற்கு வெளியே பிஜி நாட்டின் பிஜி இந்தி மற்றும் டிரினிடாட், டொபாகோ, கயானா, சுரிநாம் மற்றும் கரிபியன்போன்ற பிற இந்தி மண்டலங்களிலும்இந்துசுதானிமொழி பேசப்படுகிறது. மொரிசியசு மற்றும் தென்னாப்பிரிக்காவில் உள்ள சிறுபான்மை மக்களால் இந்துஸ்தானி மொழி பேசப்படுகிறது.
மாண்டரின் மொழி மற்றும் ஆங்கிலம்ஆகியவற்றை அடுத்து உலகில் அதிகமாகப் பேசப்படும் மூன்றாவது மொழி ஹிந்துஸ்தானி ஆகும்.[18]
தரமான நவீன உருது
தொகு
உருது பாகிஸ்தானின் தேசிய மொழியாகவும், இந்தியாவின் அதிகாரப்பூர்வமாக அங்கீகரிக்கப்பட்ட பிராந்திய மொழியாகவும் இருக்கிறது. உருது பாகிஸ்தானின் அனைத்து மாகாணங்களிலும் பேசப்படும் அதிகாரப்பூர்வ மொழியாகும். இது அனைத்து பள்ளிகளிலும் 12 வது வகுப்பு வரை கட்டாயப் பாடமாக கற்பிக்கப்படுகிறது.
குறிப்பிடத்தக்க அளவு முஸ்லீம் மக்கள் வாழும் தலைநகர் தில்லி, சம்மு காசுமீர், உத்திரப் பிரதேசம், பீகார், தெலுங்கானா ஆகிய மாநிலங்களில் இது ஒரு அதிகாரப்பூர்வ மொழியாகும்.
வணிக ஹிந்துஸ்தானி
தொகு"ஹிந்துஸ்தானி" என்பது, பேச்சு வார்த்தைகள் மற்றும் பொதுவான பேச்சுகளில் பயன்படுத்தப்படும் வகை ஹிந்தி மற்றும் உருது மொழிகளைக் குறிக்கிறது. எனவே இது "பஜார் அல்லது வாணிக ஹிந்துஸ்தானி" என்று அழைக்கப்படுகிறது. இது "தெருவின் மொழி அல்லது சந்தை மொழி" என்றும் அழைக்கப்படுகிறது. முறையான மற்றும் தூய்மையான ஹிந்தி, உருது, சமஸ்கிருதம் ஆகியவற்றுக்கு முரணானது. இதனால், வெப்ஸ்டர் (Webster) புதிய உலக அகராதியானது, ஹிந்தி மற்றும் உருது ஆகியவற்றின் முதன்மை மொழி ஹிந்துஸ்தானி என்று வரையறுக்கிறது. இது வட இந்தியா மற்றும் பாக்கிஸ்தான் முழுவதும் வர்த்தக மொழியாகப் பயன்படுத்தப்படுகிறது.
அதிகாரப்பூர்வ நிலை
தொகு
இந்திய அரசியலமைப்பு சட்டம் (343(1))ன்படி ஹிந்தி, இந்துஸ்தானி தரப்படுத்தப்பட்ட அதிகாரப்பூர்வ மொழியாக பதிவு செய்யப்பட்டுள்ளது. உத்தரப் பிரதேசம், பீகார், ஜார்கண்ட், உத்தரகண்ட், மத்திய பிரதேசம், ராஜஸ்தான், சத்தீஸ்கர், ஹிமாச்சல் பிரதேசம் உள்ளிட்ட 29 இந்திய மாநிலங்களிலும், ஹரியானா, சண்டிகர், அந்தமான் நிகோபார் தீவுகள் உள்ளிட்ட 9 யூனியன் பிரதேசங்களிலும் இந்தி ஆட்சி மொழியாக இருக்கிறது.
பாடத்திட்டத்தில் இந்தியின் ஆழ்நிலைத்தன்மை மாறுபட்டாலும், பிற மாநிலங்களில் மூன்றாவது மொழியாகக் கற்பிக்கப்படுகிறது.
முதல் இரண்டு மொழிகள் முறையே
1. மாநில ஆட்சி மொழி மற்றும்
2. ஆங்கில மொழி என்பனவாகும்.[19]
பிரித்தானிய இந்தியப் பேரரசின் அதிகாரப்பூர்வ மொழியாக "ஹிந்துஸ்தானி" இருந்தது. இது, இந்தி மற்றும் உருது மொழிகளுடன் ஒத்திருந்தது.[20][21][22]
1947 இல் இந்தியா சுதந்திரம் அடைந்த பிறகு, அடிப்படை உரிமைகள் தொடர்பான துணைக் குழு இந்துஸ்தானி மொழியை இந்தியாவின் அதிகாரப்பூர்வ மொழியாக பரிந்துரைத்தது.
இந்துஸ்தானி மொழி, தேவநாகரி அல்லது பெர்சோ-அரபு எழுத்துக்கள் வடிவில், குடிமக்களின் விருப்பப்படி, தேசிய மொழியாகவும், நாட்டின் முதல் அதிகாரப்பூர்வ மொழியாகவும் எழுதப்பட வேண்டும் என்று குறிப்பிடப்பட்டுள்ளது.[23]
சொற் குவியல்
தொகுபாரசீக மற்றும் அரபிக் மொழித்தோன்றல்களிலிருந்து சுமார் 5,500 வார்த்தைகளை இந்தி மற்றும் உருது மொழிகள் தமதாக்கிக் கொண்டுள்ளன.[24]
எழுதுதல் அமைப்பு
தொகுவரலாற்று ரீதியாக ஹிந்திஸ்தானி கைத்தி, தேவநாகரி மற்றும் உருது எழுத்துக்கள் தமக்கென்று உள்ள பாணியில் எழுதப்படுகின்றன.[25] கைத்தி மற்றும் தேவநாகரி ஆகியவை இந்தியாவின் பாரம்பரிய பிராமிய எழுத்துக்களை அடிப்படையாகக் கொண்டுள்ளன. உருது மொழி எழுத்துக்கள் பெர்சோ-அரபிக் எழுத்துக்களின் வழிப்பொருளாக உள்ளன. நஸ்தலிக் என்பது உருது மொழிக்கான கையெழுத்து நேர்த்திப் பாணி ஆகும்.
| अ | आ | इ | ई | उ | ऊ | ए | ऐ | ओ | औ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ə | a | ɪ | i | ʊ | uː | eː | ɛː | oː | ɔː |
| क | क़ | ख | ख़ | ग | ग़ | घ | ङ | ||
| k | q | kʰ | x | ɡ | ɣ | ɡʱ | ŋ | ||
| च | छ | ज | ज़ | झ | झ़ | ञ | |||
| t͡ʃ | t͡ʃʰ | d͡ʒ | z | d͡ʒʱ | ʒ | ɲ | |||
| ट | ठ | ड | ड़ | ढ | ढ़ | ण | |||
| ʈ | ʈʰ | ɖ | ɽ | ɖʱ | ɽʱ | ɳ | |||
| त | थ | द | ध | न | |||||
| t̪ | t̪ʰ | d̪ | d̪ʱ | n | |||||
| प | फ | फ़ | ब | भ | म | ||||
| p | pʰ | f | b | bʱ | m | ||||
| य | र | ल | व | ||||||
| j | ɾ | l | ʋ | ||||||
| श | ष | स | ह | ||||||
| ʃ | ʂ | s | ɦ | ||||||
| Letter | Name of letter | Transcription | பன்னாட்டு ஒலிப்பியல் அரிச்சுவடி |
|---|---|---|---|
| ا | அலீஃப் (alif) | – | – |
| ب | பே (be) | b | b |
| پ | யே (pe) | p | p |
| ت | தே (te) | t | t̪ |
| ٹ | தே (te) | ṭ | ʈ |
| ث | ஸே (se) | s | s |
| ج | ஜீம் (jīm) | j | d͡ʒ |
| چ | ச்சே (che) | ch | t͡ʃ |
| ح | ஹே (baṛī he) | h | h ~ ɦ |
| خ | ஹய் (khe) | kh | x |
| د | தால் (dāl) | d | d̪ |
| ڈ | ஸால் (ḍāl) | ḍ | ɖ |
| ذ | ஸே (zāl) | dh | z |
| ر | ரே (re) | r | r ~ ɾ |
| ڑ | ரே (ṛe) | ṛ | ɽ |
| ز | ஸே (ze) | z | z |
| ژ | ட்ஸே (zhe) | zh | ʒ |
| س | ஸீன் (sīn) | s | s |
| ش | ஷீன் (shīn) | sh | ʃ |
| ص | ஸ்வாத் (su'ād) | ṣ | s |
| ض | ஸூவாத் (zu'ād) | z̤ | z |
| ط | தோய் (to'e) | t | t |
| ظ | ஸோய் (zo'e) | ẓ | z |
| ع | அய்ன் (‘ain) | ' | – |
| غ | கைன் (ghain) | gh | ɣ |
| ف | ஃபே (fe) | f | f |
| ق | காஃப் (qāf) | q | q |
| ک | காஃப் (kāf) | k | k |
| گ | காஃப் (gāf) | g | ɡ |
| ل | லாம் (lām) | l | l |
| م | மீம் (mīm) | m | m |
| ن | நூன் (nūn) | n | n |
| و | வாவ் (vā'o) | v, o, or ū | ʋ, oː, ɔ அல்லது uː |
| ہ, ﮩ, ﮨ | சிறிய ஹே (choṭī he) | h | /h ~ ɦ/ |
| ھ | இரு சாஸ்மி ஹே (chashmī he) | h | ʰ அல்லது ʱ |
| ء | ஹம்ஸா (hamza) | ' | ʔ |
| ی | யே (ye) | y, i | j அல்லது iː |
| ے | baṛī ye | ai or e | ɛː அல்லது eː |
மாதிரி எழுத்துக்கள்
தொகுமனித உரிமைகள் பிரகடனத்தின், ஹிந்துஸ்தானி, ஹிந்தி, உருது ஆகிய மொழிகளில் அதிகாரப்பூர்வ பதிவுகள்
சட்ட உருப்படி - 1- அனைத்து மனிதர்களும் சுதந்திரமாகவும், கண்ணியமாகவும் உரிமைகளுடனும் பிறக்கிறார்கள். நியாயமான நடத்தை மற்றும் மனசாட்சியுடன், அனைவருடனும் சகோதரத்துவத்துடன் நல்வாழ்வை பெற அவர்களுக்கு உரிமை உண்டு.
நடைமுறை ஹிந்தி
தொகு- अनुच्छेद 1—सभी मनुष्यों को गौरव और अधिकारों के विषय में जन्मजात स्वतन्त्रता प्राप्त हैं। उन्हें बुद्धि और अन्तरात्मा की देन प्राप्त है और परस्पर उन्हें भाईचारे के भाव से बर्ताव करना चाहिये।
நாஸ்தாலிக் படியெடுத்தல்
தொகுانچھید ١ : سبھی منشیوں کو گورو اور ادھکاروں کے وشے میں جنمجات سؤتنترتا پراپت ہیں۔ انہیں بدھی اور انتراتما کی دین پراپت ہے اور پرسپر انہیں بھائی چارے کے بھاؤ سے برتاؤ کرنا چاہئے۔
ஒலிபெயர்ப்பு
தொகு:Anucched 1: Sabhī manushyoṇ ko gaurav aur adhikāroṇ ke vishay meṇ janm'jāt svatantratā prāpt haiṇ. Unheṇ buddhi aur antarātmā kī den prāpt hai aur paraspar unheṇ bhāīchāre ke bhāv se bartāv karnā chāhiye.
பார்த்தெழுதுதல் அல்லது ஒலிப்புக்கேற்ப வரைதல்
தொகு- பன்னாட்டு ஒலிப்பியல் அரிச்சுவடி
- ənʊtʃʰːed̪ ek səbʱi
mənʊʂjõ ko ɡɔɾəʋ ɔr əd̪ʱɪkaɾõ ke viʂaj mẽ dʒənmdʒat̪ sʋət̪ənt̪ɾət̪a pɾapt̪ hɛ̃ ʊnʱẽ bʊd̪ʱːɪ ɔɾ ənt̪əɾat̪ma kiː d̪en pɾapt̪ hɛ ɔɾ pəɾəspəɾ ʊnʱẽ bʱaitʃaɾe keː bʱaʋ se bəɾt̪aʋ kəɾna tʃahɪe
மினுக்கம் (சொல்லுக்கு சொல்)
தொகு:Article 1—''All'' human-beings to dignity and rights' matter in from-birth freedom acquired is. Them to reason and conscience's endowment acquired is and always them to brotherhood's spirit with behaviour to do should.
இலக்கண அடிப்படையில் மொழிபெயர்ப்பு
தொகு:Article 1—All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
முறையான உருது
தொகு:دفعہ 1: تمام انسان آزاد اور حقوق و عزت کے اعتبار سے برابر پیدا ہوئے ہیں۔ انہیں ضمیر اور عقل ودیعت ہوئی ہیں۔ اسلئے انہیں ایک دوسرے کے ساتھ بھائی چارے کا سلوک کرنا چاہئے۔
தேவநாகரி பார்த்தெழுதுதல் மற்றும் ஒலிப்புக்கேற்ப வரைதல்
தொகு- दफ़ा 1: तमाम इनसान आज़ाद और हुक़ूक़ ओ इज़्ज़त के ऐतबार से बराबर पैदा हुए हैं। इन्हें ज़मीर और अक़्ल वदीयत हुई हैं। इसलिए इन्हें एक दूसरे के साथ भाई चारे का सुलूक करना चाहीए।
ஒலிபெயர்ப்பு (ALA-LC)
தொகு:Dafʻah 1: Tamām insān āzād aur ḥuqūq o ʻizzat ke iʻtibār se barābar paidā hu’e haiṇ. Unheṇ zamīr aur ʻaql wadīʻat hu’ī he. Isli’e unheṇ ek dūsre ke sāth bhā’ī chāre kā sulūk karnā chāhi’e.
பார்த்தெழுதுதல் அல்லது ஒலிப்புக்கேற்ப வரைதல்
தொகு- பன்னாட்டு ஒலிப்பியல் அரிச்சுவடி
- d̪əfa ek t̪əmam
ɪnsan azad̪ ɔɾ hʊquq o izːət̪ ke ɛt̪əbaɾ se bəɾabəɾ pɛd̪a hʊe hɛ̃ ʊnʱẽ zəmiɾ ɔɾ əql ʋədiət̪ hʊi hɛ̃ ɪslɪe ʊnʱẽ ek d̪usɾe ke sat̪ʰ bʱai tʃaɾe ka sʊluk kəɾna tʃahɪe
மினுக்கம் (சொல்லுக்கு சொல்)
தொகு:Article 1: All humans free[,] and rights and dignity's consideration from equal born are. To them conscience and intellect endowed is. Therefore, they one another's with brotherhood's treatment do must.
இலக்கண அடிப்படையில் மொழிபெயர்ப்பு
தொகு:Article 1—All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
மேற்கோள்கள்
தொகு- ↑ "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. Archived from the original (PDF) on 8 சூலை 2016. பார்க்கப்பட்ட நாள் 27 நவம்பர் 2016.
{{cite web}}: Unknown parameter|=ignored (help) - ↑ 2.0 2.1 Standard Hindi L1: 260.1 million (2001), L2: 120.5 million (1999). Urdu L1: 68.6 million (2001–2014), L2: 94 million (1999): Ethnologue 19. Hindi at Ethnologue (19th ed., 2016). Urdu at Ethnologue (19th ed., 2016).
- ↑ Takkar, Gaurav. "Short Term Programmes". punarbhava.in. Archived from the original on 2018-12-24. பார்க்கப்பட்ட நாள் 2017-08-01.
- ↑ Barz, Richard K. (1 June 1980). "The cultural significance of Hindi in Mauritius". South Asia: Journal of South Asian Studies 3 (1): 1–13. doi:10.1080/00856408008722995. http://dx.doi.org/10.1080/00856408008722995.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 "காப்பகப்படுத்தப்பட்ட நகல்" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-12-20. பார்க்கப்பட்ட நாள் 2017-08-01.
- ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "இந்துசுத்தானி". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ↑ மத்திய ஹிந்தி இயக்குநரகம் (இந்தியாவில் தேவநாகரி எழுத்துமுறை மற்றும் இந்திய ஹிந்தி உச்சரிப்பு முறை ஆகியவற்றைப் பயன்படுத்துகிறது). தகவல் ஆதாரம்: Central Hindi Directorate: Introduction பரணிடப்பட்டது 2010-04-15 at the வந்தவழி இயந்திரம்
- ↑ "National Council for Promotion of Urdu Language". www.urducouncil.nic.in.
- ↑ Mohammad Tahsin Siddiqi (1994), Hindustani-English code-mixing in modern literary texts, University of Wisconsin,
… Hindustani is the lingua franca of both India and Pakistan …
- ↑ Lydia Mihelič Pulsipher; Alex Pulsipher; Holly M. Hapke (2005), World Regional Geography: Global Patterns, Local Lives, Macmillan, பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 0-7167-1904-5,
… By the time of British colonialism, Hindustani was the lingua franca of all of northern India and what is today Pakistan …
- ↑ Michael Huxley (editor) (1935), The Geographical magazine, Volume 2, Geographical Press,
… For new terms it can draw at will upon the Persian, Arabic, Turkish and Sanskrit dictionaries …
{{citation}}:|author=has generic name (help) - ↑ Great Britain, Royal Society of Arts (1948), Journal of the Royal Society of Arts, Volume 97,
… it would be very unwise to restrict it to a vocabulary mainly dependent upon Sanskrit, or mainly dependent upon Persian. If a language is to be strong and virile it must draw on both sources, just as English has drawn on Latin and Teutonic sources …
- ↑ Robert E. Nunley; Severin M. Roberts; George W. Wubrick; Daniel L. Roy (1999), The Cultural Landscape an Introduction to Human Geography, Prentice Hall, பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 0-13-080180-1,
… Hindustani is the basis for both languages …
- ↑ Benjamin W. Fortson. Indo-European Language and Culture An Introduction, Second edition. John Wiley & Sons, 2011. p. 223. பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-1-4051-8896-8.
- ↑ Hindi by Yamuna Kachru
- ↑ Students' Britannica: India: Select essays by Dale Hoiberg, Indu Ramchandani page 175
- ↑ "Hindustani B2". (Online). ஒக்ஸ்போர்ட் பல்கலைக்கழகப் பதிப்பகம். (Subscription or participating institution membership required.)
- ↑ "Hindustani". Columbia University press. encyclopedia.com.
- ↑ Government of India: National Policy on Education பரணிடப்பட்டது 20 சூன் 2006 at the வந்தவழி இயந்திரம்.
- ↑ Writing Systems by Florian Coulmas, page 232
- ↑ Colonial Knowledge and the Fate of Hindustani. 35. Cambridge University Press. பக். 665–682.
- ↑ Indian critiques of Gandhi by Harold G. Coward page 218
- ↑ "Hindi, not a national language: Court".
- ↑ Kuczkiewicz-Fraś, Agnieszka (2008). Perso-Arabic Loanwords in Hindustani. Kraków: Księgarnia Akademicka. p. X. பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-83-7188-161-9.
- ↑ McGregor, Stuart (2003), "The Progress of Hindi, Part 1", Literary cultures in history: reconstructions from South Asia, p. 912, பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண் 978-0-520-22821-4 in Pollock (2003)